TATAYPÝPE y OHO
Poesías en guaraní de MIGUEL ÁNGEL MEZA
TATAYPÝPE
Opovyvy tata
oheréi pytũmby
oikarãi mandu’a.
Ohapo’o yma
umi teko asy
ha michĩmi vy’a.
Ko amangy
Péina ojeka,
che akã rypýi
apáy hağua.
Ohesy che guata
mboriahu kusegue
yvy apére yma.
Ojapokói tata
che akã ohavere.
ro’y cheapenupã.
Ajepe’e.
Chemandu’a.
Añembyasy.
Ogue tata.
TATAYPÝPE: El fuego esta acariciando con su lengua la noche. Y araña recuerdos, arranca de su raíz viejas penas y un detalle de alegría. La pesada lluvia rompe la quietud y golpea mi mente, para que despierte. Quema mi pisada las calientes cenizas de la pobreza, sobre la tierra, desde no sé cuánto tiempo. Sacude mi mente este fuego hasta quemarme y el frío hiere mi carne. Estoy sentado frente al fuego, recordando. Estoy triste. El fuego se apagó.
OHO
A Tadeo Zaratea
Omano Juan Maidana.
Káña, mboriahu ha angatágui.
Operere kangymi ku guyráicha
ha ho'a, ogue.
Ndoryrýri yvy mamove.
Na'itindyiri poyvi mamove.
Mavave noñandúi.
Mavave nohetũi.
Ha'e ndoverái ijao.
Ha'e ndoverái ipyrũ.
Oka'apikuévo oñe'ẽ.
Juan Maidana ningo omano.
Upeha ko'ẽme iko'ẽ he'õ yvy.
Mbyjaita nimbora'e
oñamívo hesay.
OHO. Juan Maidana murió... La pobreza, la caña y la angustia lo mataron como un temblor de ave; suavemente, fue cayendo y partió. La tierra no se estremeció. No se puso la bandera a media asta. Nadie llegó a sentir. Nadie percibió ningún perfume. Él no vestía ropas lujosas, no resplandecía su pisada, al sembrar su palabra. Juan Maidana, murió. Esa mañana la tierra se humedeció. Como una estrella, había vivido goteando su lágrima.
Lectura recomendada: POESÍA PARAGUAYA EN GUARANÍ por RUDI TORGA
Fuente: POESÍAS DEL PARAGUAY – ANTOLOGÍA DESDE SUS ORÍGENES. Realización y producción gráfica: ARAMÍ GRUPO EMPRESARIAL, Dirección de la obra: OSCAR DEL CARMEN QUEVEDO. Recopiladores y autores: RAÚL AMARAL, MARÍA BARRETO DE RAMÍREZ, AÍDA ORTÍZ DE CORONEL, ELA RAMONA SALAZAR S., RUDI TORGA/ Tel. (595-21) 373.594/ arami@rieder.net.py – Asunción/ Paraguay. 2005. 781 pp.).
LECTURA RECOMENDADA
“JUNTO AL FUEGO” – VERSIÓN EN ESPAÑOL “TATAPÝPE”
JUNTO AL FUEGO
Hurga el fuego,
lame la oscuridad,
araña la memoria.
Arranca esas antiguas
penas
y además una pizca de alegría.
Y entonces
comienza una lluvia mansa
y riega mi cabeza:
así, despierto.
Lo que hoy es ceniza de la pobreza,
antaño tostaba mis pasos terrestres.
Las zarpas del fuego
chamuscan mis cabellos,
pero el frío me golpea las espaldas.
Me abriga el fuego, sin embargo.
Recuerdo.
Me siento melancólico.
Y el fuego se apaga.
Traducción:
CARLOS VILLAGRA MARSAL y JACOBO RAUSKIN
Fuente:
ANTOLOGÍA DE LA POESÍA CULTA Y POPULAR EN GUARANÍ
Edidión bilingüe – Versión en español de
RUBÉN BAREIRO SAGUIER– CARLOS VILLAGRA MARSAL
Introducción:
FRANCISCO PÉREZ-MARICEVICH
Colección: Imaginación y Memorias del Paraguay (4)
Edición de SERVILIBRO, especial para ABC COLOR
Dirección editorial: VIDALIA SÁNCHEZ
Diseño de tapa: Celeste Prieto
Asunción-Paraguay 2007 (103 páginas).
ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA
EL IDIOMA GUARANÍ, BIBLIOTECA VIRTUAL en PORTALGUARANI.COM
(Hacer click sobre la imagen)