ÑE’Ẽ - POEMARIO EN GUARANI PAĨ, GUARANÍ PARAGUAYO Y CASTELLANO
por GREGORIO GÓMEZ CENTURIÓN
(PARAGUÁI RE’ÝI. CHOKOKUE HA PAINGUÉRAGUI HENDUPYRE.
KUÑA HA KUIMBA’E, JEGUAKA HA JASUKÁVA REMIANDU)
ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:
Che retã rovyũ porãite
Dpto. del Amambay, 8 de setiembre 1981
1. Kamba’i rembepýu okorói
Anianga ke oikovéva opyta
taipyahẽke yvyra ha to’a
taiku’i ka’aguy
sororo ke toiko
yvyra ke to’a ha topa.
Mboriahu taiñasãi ka’aguý’re
tembiapóre hayẽma uru
ha pya’e ke toiko
ha toikóke he’íma patrõ
kamba’i rembepýu oja’o.
lku’ápe tosóke yvyra
tosoróke hapo ha to’a
korõrõ ke toiko
mboriahu ke hurnby taijapa
ikatúrõ ipyapy ke toso.
Yvyra re’õngue taiñasãi
ha to’a ka’aguy to’ave
to’avéke to’a
to’apáke ikatúrõ pya’e
yvyra re’õngue ko iporã.
Kuarahy aku tini tojope
yvyra retekue sarambi
to’apáma yvyra
he’iukáma patrõ
ipaháma ta’e iñe’êngue.
Kamba’i sa vera rembepýu
mbiriki oñani, oguata
ha py’ỹi yvate oma’ẽ
ikoe ipy’a tarova
hi’uru mombyrýgui oguahẽ.
2. Tetãygua oma’ẽ ha he’i
Ndoikuaáigui mba’épo añete
ãichaite arapýre ojahéi
térã oimépo Tupã remitỹre
py’aro hera’ỹva oñandu
ndojoguái yvypóra hesãiva
rembiapópe ko’ãicha mba’e.
Karai mbarete ha’ekuéra
hetakuére ko’ẽre ohua’ĩ
mba’eha hetãnguéra oheja?
ha noiméita mba’épo añete
hetãnguéra apy oipysose
yvyeta ajeve ojoguapa.
Añete pytagua ñande’ỹva
kuatiáre oipe’a ñande yvy
ha’ekuéra oipe’a ha ome’ẽne
hetãpýperõguáicha ojapóva ojapo
hípa oiko katuete ko tetãme
mombyry ipokuéra oipyso.
Ka’aguy rovyũ rendaguépe
omyasãima kapi’i ra’ỹi
ha ojerévo ro’y, ojere ha ojerévo
ohapy ha ohapy, mañeípa ikuerái
ha’etéko tata ndohecháirõ
piro’y ndorekóiva; ipy’a ndojerái.
Arandu ka’aty omombe’u
naiporãi ka’aguy jaitypa
amaita henda’ỹme oúta
térã are ndokyvéi ikatu
kuarahy katuete hakuvéta
amandáu ha ro’y ipochy ha ipuku.
Ha ko’ãga upéicha ojehúma
Arasy oñemyrõ imembýndie,
iñakã ojeráva oñandúma,
pehechápa; pehecha pendeave?
ko tetã rovyũ porãite
tanimbu ha ytakúpe opupúta.
3. Kamba’i atukupégui oñe’ẽ
Taheta ke tatambojaha
ipuku ha ipekuévo toho
tosoróke tata
mombyry taipojái
yvate ke toñekũmberéi.
Kapi’i rovuku rovyũ
ohecháma iképe Uru
oipotáma ha’e
pe itýre vaka tokaru
taheta, taikyra, tosusũ.
He’iháicha ha’e katuĩ
peteĩcha vaka ha yvy
tapya’éke imemby
ha jepépa okapu
tomoingeke vokópe viru.
Yvyra re’õngue hũ eha
pehẽnguépe yvatégui tokúi
yvy kû jovere
tondyvúke tata
arapy toha’ã toheréi.
Ijapúko oimérõ he’íva
ka’aguy iporãha jaheja
“ndokyvéita ndaje”
ijapúko umíva, ijapu
pe japu anianga perovia.
Yvyra re‘õngue hũ jajái
taiñasãi ojo’ári yvýpe,
ho’a’ỹva katu
jepeve ñembo’ýpe opyta
he’õnguéma yvate taipojái.
Ha mymba ka’aguýva upévo
okaipárõ tokái, tokaipa
ndokaiséiva toho
tohopa yvytúre
he’iháicha jepírõ patrõ.
Tanimbu ro’ysã ra’arõvo
pembyatýke mba’e re’õngue
ha ikatúko pe’u
pe’usérõ ikatu
pevarã jepe oĩ yryvu...
pevarã jepe oĩ yryvu.
