PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
JOSÉ ANTONIO PERASSO

  RECOPILACIONES 1 - COMPILACIÓN DE TEXTOS, MÚSICA FOLKLÓRICA, MESTIZA Y AUTÓCTONA DEL PARAGUAY - JOSÉ ANTONIO PERASSO


RECOPILACIONES 1 - COMPILACIÓN DE TEXTOS, MÚSICA FOLKLÓRICA, MESTIZA Y AUTÓCTONA DEL PARAGUAY - JOSÉ ANTONIO PERASSO

RECOPILACIONES

COMPILACIÓN DE TEXTOS, MÚSICA FOLKLÓRICA, MESTIZA

Y AUTÓCTONA DEL PARAGUAY

 

JOSÉ ANTONIO PERASSO

CD 1

 

 

PRESENTACIÓN

 

He aquí una compilación de textos poéticos, musicales y otros cabría rotular de folklóricos, si no fuese porque en ella figuran piezas que no lo son. La primera en su género realizada en el país, sobre todo en lo que se refiere a los documentos no folklóricos propiamente dichos, que recogen aspectos espirituales indígenas.

Aunque el rastreo de la América autóctona entre nosotros tenga precedentes ilustres como los del músico Kamprad que ya en la década del 40 o antes recogía melodías lenguas y sobre ellas construyó una notable pieza musical, estas experiencias más bien tuvieron carácter de curiosidad, de estético interés, al margen sistemático de lo científico.

Para ser testigos de una buena búsqueda efectuada con método y rigor investigativo, habríamos de esperar hasta hace unos pocos años, cuando un joven entusiasta y con vocación científica, José A. Perasso, inició, grabadora en mano, programa en mente y fervor en el corazón, la persecución de esos rasgos dispersos y ya en vías de extinción.

A la vez, recogía cuanto podía de los aspectos "mestizos" de la cultura nacional en su ámbito más genuino y auténtico: los jirones de música y poesía popular. Villancicos, cántigas procesionales, canciones ofrenderias y festivas, arrorros. Restos de lo que debió ser riquísimo venero, ecos de la enseñanza paciente de jesuítas y franciscanos: migajas de un magnífico friso de piedad y ternura, de fe y de esperanza, trizado por la catástrofe de 1865- 1870, y que nunca pudo ya reconstituir su original riqueza, pingue era el hombre el principal depositario de esa sabiduría y la mujer, mantenida mayormente al margen, no pudo contribuir a esa reconstitución.

J. A. Perasso, que ha acometido con empeño la empresa torno da fe el trabajo ya hecho a pesar de su juventud, ofrece pues en esta ocasión un testimonio de su devoción y capacidad en ambas direcciones, de este salvamento de los acentos más antiguos y puros de nuestra identidad.

Aquellos que hace siglos fueron armo-nía perfecta con el hábitat propio del hombre americano y guaraní, que hubieron de callar por siempre en los conventos para ceder su sitio a los cánticos consagrados a una distinta concepción del hombre y el Universo, que subsisten. Prendidos ya débilmente, hasta haber perdido su sentido y significado para ellos mismos, entre los diezmados núcleos de las etnias dispersas: que permanecen milagrosamente aún, prendidas a la garganta y al corazón indígena, aunque su mente ya no perciba su oculto, profético sentido: esos cánticos que dieron al mundo y al hombre una forma propia e intransferible: palabras con las cuales el hombre se dirigió a quienes sólo él conocía en su forma verdadera. Restos cada vez más breves y apagados pero en los que resuenan  todavía los ecos de la "palabra primera" de cada cultura.

J. A. Perasso ha recogido algunos de esos añicos misteriosos, trizas del viejo friso: Koti-u en los que palpitan los acentos de un autentico dramatismo, capaz de estremecer nuestra fibra porque ellos penetran, repetimos, en ese último hueco del espíritu donde reside la última yema del aliento, y prende el espíritu, la "raíz que canta". Unas notas a la vez solemnes y desgarradoras, viril lamento, desolada profecía. Acento ante cuyo clamor comprendemos —muchos acaso por primera vez—cómo cada idioma es a la vez nacimiento y supervivencia, avatar humano a un tiempo salvador y conde-nado. Y comprendemos también cómo ha podido, aquí y hoy, y en todas partes y siempre, realizar la cultura el prodigio de morir resucitando; porque a través del túnel excavado en la gar-ganta por los cánticos originarios, se remodelaron las melodías venidas de otros meridianos, en un rebautismo incesante.Y así algo de este acento telúrico se traspasó a las canciones populares, les imprimió nuevo colorido, las pintó con otro matiz, para seguir viviendo en ellas. Y es lo que en una sencilla infusión espiritual, transformó la música de la polka original, para que prosiguiese su existencia como polka paraguaya.

Esta compilación abraza poblaciones de los departamentos de ltapúa,  Alto Paraná, Canindeyú; se inició en este departamento en primer lugar, y la investigación de lo autóctono abarcó parcialidades chiripá, toba, emigrados, mby'á; o sea las áreas a las cuales afectaran más de cerca o directamente los cambios ecológicos, tecnológicos, culturales de toda especie puestos en dinámica por la construcción y funcionamiento de la magna represa de ltaipú. Esta investigación inviste carácter de inmediato e imprescindible acometimiento, aunque en el programa de labores futuras figure como meta el Chaco. La compilación, como se ha dicho, ha corrido exclusivamente a cargo de J. A. Perasso, quien ya en Estudios Kom-Lyk por un lado, en Estacioneros por otro, ha dado ya cuenta de su capacidad para este arduo y delicado trabajo. La elaboración de la materia musical ha corrido a cargo de otros dos activos jóvenes: Roberto Zayas y Serafín Paniagua. Intérpretes de canciones y textos autóctonos y folklóricos se encomiendan en este acto de entrañable trascendencia, a J. A. Perasso y Myriam Sienra Zavala, respectivamente.

Obra que se inicia (por esa fatalidad que parece perseguir en forma de atraso a nuestros aspectos culturales) ya tarde, se viene realizando con método, con conocimiento y conciencia de los valores en juego; y pide, para que ese retraso no se convierta en algún caso en un demasiado tarde, el apoyo y la comprensión de todos, porque lo que se desea salvar, a todos pertenece, y algo de nosotros se salva, con ello, en cada uno de nosotros.

 

 

 

ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:

01. Torore rore

Torore mi niño, pysape cuchara

 Rembe servilleta, ropepi frasada

 Puru'á kantado, resa tapiakuara

Torore rore, avati maimbe

 So'o kuarto kue, ava rye

Rori karape, hundillo guy

 

lñeti ño’o, arasa rogue

Roviru vai, maichini raity

Lorito kreo, ñandái maskada

Ava kuarto kue, china rataipype

Kyju mantelina, tarave sai

Jakare chaqueta, karai calzoncillo

Torore mi niño, pysape cuchara

Rembe servilleta, ropepi frasada

 

 
 
 
 
 
 

02. Para el fin de nuestra vida

Para el fin de nuestra vida

ja'a ñande rasyete

Upepe re padesevo

guarda tu último día

Demostravo agonía

ñande Dios pe lo primero

La muerte ahí viene postrero

ohekyihagua ko ne alma

 

Repytama en una triste cama

divino al cementerio

Ne gente kue ojapovo

olgo de lamentacione

Maerávepa eto clamore

si ya opama lo contento

Esa cosa no e de duda

todo el mundo doy de lu

En el corral de la cru

tenemo la sepultura

Dobla la campana muy triste

añelamenta ko yvy

ñande Atymahagui

allí quedaba la nada

 

 

 

 

 

03. Angelito purahei

Angelito Purahei

Atención pido señore,

Un momento a escuchar

Voy a cantar a este ángel

Que al cielo se va a gozar

Los señore y la señora

Señore noble oyente

Voy a cantar a este ángel

Que el cuerpo tener presente

Tu hijito tené presente

No borres de tu memoria

Hasta el último caso

Ya va a gozar de la gloria

En el seno de tu entraña

Nueve mese me criaste

Por la leche de tu pecho

Luego el sutento me daste

Adiós madre y la oración

Adiós mesa de mi asiento

Me despido y te suplico

Adiós hasta algún tiempo

Adiós madre y madrina

Del cielo voy a gozar

Por la leche que me daste

Así quiero yo pagar

Adiós Padre y padrino

Así quiero despedir

En el tribunal divino

Rogaré por tu vivir

No lamentai madre mía

Este consejo te doy

Tu hijito nació de suerte

Aentrar en el reino de Dios

 

 
 
 

 04. Kanaluk Nalak

1. Ena haiem se'e nagan naguie

2. Taiem haiem alapyga se'e migan naguis

3. Sowel nata a damlakta

4. Wenatá a kaslaehe keson haitapyk

5. Ena haiem sc'e nagan naguie

6. Tañiem haiem alapyga se'e nagan naguie

7. Haiem kaltaga se'e nagan

8. Ena nagnie nananka

 

1. Aquí entonaré una canción en este instante

2. Atiendanme, entonaré una canción en este instante

3. Recuerdo lo que decían antaño

4. Recuerdo antes cuando "fiesteaba"

5. Aquí entonaré una canción en este instante

6. Atiendanme, entonaré una canción en este instante

7. Volveré a entonar una canción

8. He aquí la sementera

 

I I

 

1. Na naguie haiem se'e llagan kaltaga

2. Naguie kaio nagan migan nokna

3. Tañiem kalagava a wo o hawaton enawak

4. Harem kaika hawaton kaltaga

5. Nalkata se eta pe ena wakadakolli ko olaje ka tañiem

6. Haiem kami ñierapyk kena ena

7. Haiem ka onega

8. Enavak naguie ialkaje

9. Naiem kami ñietapyk ka noen ketek monek

10. Ketek haiem koietyk eda

11. Esá haiemo

 

1. Aquí entonaré nuevamente una canción

2. No volverán a hacer cantar

3. Ya hay quienes saben de todo

4. Yo no sé nada otra vez

5. Hasta aquí hago ahora nuestra música de antaño pero dicen

6. Ustedes me ven en este instante

7. Me dicen

8. Todos mis hijos ahora

9. Atiendanme para que lo logre

10. Eso que hacen de mí

11. Cierto que yo

 

III

 

1. Enapyk eda naguie kó omi iotapyga

2. Eda nakmanikna komicho iolak’ka

3. Komichora iolak'ka nanso naktañia

4. Komichora ioklak'kaio kewenak taeki kadetak shenaktik

5. Kata ena naiguie harem nachaga talik ho'ote kami ñetapyk

6. Nke eda etek komí etek eda

7. Katak lama'a

8. Ko'omi katak komichora lak’ka

9. Nason naktaña

10. Esá haiem

11. Esá haiem mo'oñe

12. Esá haiem

13. Wandera lashe

14. Haiem mo'oñe

15. Kalá asá a

16. Haien mó oñe

17. Kaichoren haiem

 

1. Ahora dice ese que nos agrupó

2. Todos somos ahora pobres

3. Sufrimos todos los agrupados

4. Pobre de nosotros, necesitamos, queremos hacer algo

5. Yo ahora soy otra, lo pueden ver en mí

6. No sólo que hacen de nosotros

7. Ayuden a la agrupación

8. Nosotros los agrupados sufrimos

9. Los que vivimos aquí

10. Yo ahora

11. Cierto que yo ahora

12. Yo ahora

13. En el lugar de la bandera

14. Cierto que yo ahora

15. Pero ahora

16. Cierto que yo

17. Me quieren a mí.

 

IV

 

1. Eda naguie nankoie napyk

2. Nan dokshilyk San Francisco

3. Lalak eda naguie nan enapyk

4. Kaelaje nan kó omi

5. Kadaktek ashen

6. Enapyk eda ashen lenagat

7. Eda San Francisco enapyk kami

8. Dokshilyk poñiapyga

 

1. En esa forma se va a decir

2. El paraguayo San Francisco

3. La música dice así

4. Nuestra música de antaño

5. El lenguaje de nuestro proto- padre

6. Dice así el nombre de nuestro proto-padre

7. Eso que “San Francisco” a vosotros dice

8. Decid al paraguayo

 

V

1. Enawa naguie kada iakeako kalta hakuaialo

2. Enawa tuishe maje kadá kcako

3. Nan koien nanpyga harem kaelache lenato majooka

4. Ka enawa naguie ialako

5. Enawa napie na kadalako kaelaje meche kadá iakeako

6. He ena tapyk kaelaje kaltaga liguia

 

1. Estas son; aquí nosotros, solíamos bailar, nosotros otra vez

2. Estas son las músicas de antaño que solíamos bailar

3. A ti te dicen: yo juntaba antiguamente mandioca

4. De quién es esta música?

5. Esta, ahora, es nuestra música de antaño, de esta forma nosotros bailarnos

6. Yo canto otra vez como antes.

 

 
 
 
 
 
 
 

05. El hijo Melchor

Esta noche es noche buena

No es noche de dormir

A las doce de la noche

La virgen ha de parir.

La Virgen se fue a Belén

Le dio parto en el camino

Entre la mula y el buey

Nació el cordero divino

 

El Hijo Melchor, el hijo Melchor

Toque, toque. toque nuestros instrumento

Que alegran al mundo nació el Niño Dio

 

Se iban los santos reyes

Guiados por una estrella

Hasta llegar al pesebre

Donde parió esta doncella

 

Pastores y mayorales

Todos juntos van con ella

Para calentar al niño

Que nació de Noche Buena

 

El Hijo Melchor, el hijo Melchor

Toque, toque, toque nuestros instrumento

Que alegran al mundo nació el Niño Dio

 

Esa bomba pide agua

Y el corrillo pide vino

En que le iba a tocar

El frasquillo del continuo

 

El Hijo Melchor, el hijo Melchor

Toque, toque, toque nuestros instrumento

Que alegran al mundo nació el Niño Dio

 

 
 
 
 
 
 
 

06. El Manifiesto del cacique Marcelino Montanía (Mby'a)

Tenemos que juntarnos

Habrán otra vez caciques

podremos ser entonces "nosotros"

Los hombres que fuimos

los verdaderos portadores de diademas

Estamos cansados de esperar

que nos prometan cosas

He ido junto al blanco

y aquí me tienes de regreso

He hablado con él

para el asiento de nuestros fogones

pero no me ha oído

Tal vez yo no sea fuerte

pero ya hay otros de los míos que lo son

Dicen que los indios son haraganes

que no trabajan la tierra

Pero dónde está la tierra

para el indio que trabaja

Es muy dura la vida

del que como yo

es indio.

 

 
 
 
 
 
 
 

07. Ñande chica kuera

Yo via cantale a lo escuchante

Que seguramente opama hemói

mói, mói, mói, mói

Cosa importante que se ve en la calle

Ñande chika kuára ko hovamokói

kói, kói, kói, kói.

 

Yo via cantale a...(bis)

 

Se encuentra en la calle

Mira en los pies

Nada le interesa la ñande rova

Hi 'ante ma cheve aguataguatavo

Jahecha mba'eiehapa oremedia.

 

Se encuentra en la calle... (bis)

 

Ahora yo digo que abunda korocho

Que abunda korocho la guáimi, fi, fi, fi, fi

Mira en el espejo, se pinta lo labio

Ha ivyravóro ofiekuniberei

rei, rei, rei, rei

 

Su cartera kuera estilo valija

Tuieha rei nembopalpita

Pero yo ko digo todo e de lujo

Kuatia atyra pype ogueraha.

 

Su cartera cuera estilo valija...(bis)

 

Ahora yo digo que en lo zapato

Que en lo zapato está la cuestión,

tión, tión, tión, tión.

Zapato de Cacho,

Sino kaputi, sino kaputi, la ne pretención,

ción, ción, ción, ción

 

Te encuentra en la calle

Se te da la vuelta,

Pero si deci vamo al hotele.

Pero si deci vamo al hotele,

Tan tico familia ne monguele'e.

 

Te encuentra en la calle...(bis)

 

Ahora yo digo que abunda korocho,

Que abunda korocho la guáimi fi, fi, fi, fi

Mira en el espejo, se pinta lo labio

Ha ivyravero oñekumberei,

rei, rei, rei, rei

 

Su cartera kuera estilo valija

Tuicha rei nembopalpita

Pero yo ko digo todo e de lujo

Kuatia atyra pype ogueraha

 

Su cartera cuera estilo valija.. .(bis)

 

 

 

 

08. Trabalenguas

 

Aha aha'a a ha'á

Ha ha 'e hei ahaha haguá

ha aha'á hague

 

Tapiti popyte porá

Mbocape japi porá pyre

Apyka puku kupepe

Aguapy apyka puku

Apyka puku

Pype ky'a

 

Aha aha'a a ha'á

Ha ha'e hei ahaha aha'á hagua

ha aha’a hague

 

 
 
 
 
 
 
 
 

09. Música indígena

Parte 1 - Koty'u

Mombyrygui ko che aju

Mombyrygui ko che aju

Guyra ja'ore ko che aju

Guyra ja'ore ko che aju

Mombyrygui ko che aju

Mombyrygui ko che aju

Guyra ja'ore ko che aju

Guyra ja'ore ko che aju

 

Mombyrygui... (bis)

 

Parte 2

Añenduri nduri guyra

Apuka ñenduri, nduri guyra

Apuka ñenduri, nduri guyra

(bis)

 

Kore chapa chapa rea

Kore chapa chapa rea

(bis)

 

Añenduri (bis)

Kore chapa (bis)

Añenduri (bis)

 

Parte 3

Ajune gua, june gua june gua

Ajune gua, june gua june gua

Ha rumbece, rumbece rumbe jasi

Ha jasi, ha jasi, ha jasi, ha jasi, ha jasi

 

Ajune gua... (bis)

 

Parte 4 - Gwa'a

Guini guini sara

Guini guini sara

Guini guini sara

Che ko choko pirigua

Che ko choko pirigua

Guajorise, guajoriseregua

Guajorise, guajoriseregua

 

Guini guini... (bis)

 

 
 
 
 
 
 
 

10. Uno no hay ninguno

 

Uno no hay ninguno la Virgen parió del Belén

pero siempre pura, do la do tabla de Moisé,

uno no hay ninguno, la Virgen parió del Belén

pero siempre pura.

Tre la tre María, do la do tabla de Moisé,

uno no hay ninguno la Virgen parió del Belén

pero siempre pura.

Cuatro lo cuatro devangelita, tre la tre María,

do la do tabla de Moisé. uno no hay ninguno

la Virgen parió del Belén pero siempre pura.

Cinco la cinco llaga, cuatro lo cuatro

Devangelita, tre la tre María, do la do tabla de

Moisé, uno no hay ninguno, la Virgen parió

del Belén pero siempre pura.

Sei la sei candela, cinco la cinco llaga, cuatro

lo cuatro devangelita, tre la tre María, do la do

tabla de Moisé, uno no hay ninguno, la Virgen

parió del Belén pero siempre pura.

Siete la siete cabrilla, sei la sei candela, cinco

la cinco Haga, cuatro lo cuatro devangelita, tre

la tre María, do la do tabla de Moisé, uno no

hay ninguno, la Virgen parió del Belén pero

siempre pura.

Ocho lo ocho gozo, siete la siete cabrilla, sei

la sei candela, cinco la cinco llaga, cuatro lo

cuatro devangelita, tre la tre María, do la do

tabla de Moisé, uno no hay ninguno, la Virgen

parió del Belén pero siempre pura.

Nueve lo nueve mese, ocho lo ocho gozo,

siete la siete cabrilla. sei la sei candela, cinco

la cinco llaga, cuatro lo cuatro devangelita, tre

la tre María, do la do tabla de Moisé, uno no

hay ninguno, la Virgen parió del Belén pero

siempre pura.

Die lo die mandamiento, nueve lo nueve

mese, ocho lo ocho gozo, siete la siete

cabrilla, sei la sei candela, cinco la cinco

llaga, cuatro lo cuatro devangelita, tre la tre

María, do la do tabla de Moisé, uno no hay

ninguno, la Virgen parió del Belén pero

siempre pura.

Once la once vírgene, die lo die mandamiento,

nueve lo nueve mese, ocho lo ocho gozo, siete

la siete cabrilla, sei la sei candela, cinco la

cinco llaga, cuatro lo cuatro devangelita, tre la

tre María, do la do tabla de Moisé, uno no

hay ninguno, la Virgen parió del Belén pero

siempre pura.

Doce lo doce apotole, once la once vírgene,

die lo die mandamiento, nueve lo nueve mese,

ocho lo ocho gozo, siete la siete cabrilla, sei la

sei candela, cinco la cinco llaga, cuatro lo

cuatro devangelita, tre la tre María, do la do

tabla de Moisé, uno no hay ninguno, la Virgen

parió del Belén pero siempre pura.

 

 
 
 
 
 
 
 

11. Señora Santa María

Señora Santa María

Nemembypa reheka

Ko'arupi ohasa

Gallo sapukái jave.

 

Una soga oho ijajúri

Una corona ñuatígui

Iñakare pe omoingue

Upeicha oho ne memby.

 

La Campana ipújave

En el portal de Belén

Ho’ama kuri una ve

Oinupá ha omopu'á.

 

Señora Santa María.. .(bis)

 

 
 
 
 
 
 
 

12. Calvario rape rehe

Por el rostro de la sangre,

Ñandejára ruguykue

Camina la Magdalena,

Ha’eminte hendive.

 

Con lágrima, sentimiento, tape rupi omopensa

En la calle de amargura. una señora ohecha

Señora de bien hallada, ndohasaipa ra'e

Ko'arupi un hijo de mi entraña,

Ko'arupi ohasa señora, gallo sapukái jave,

Campana de Belén, orrepika ha'e ha'e.

 

El vierne oiko iñentierro

Sábado okanta la gloria

Oheja la cru al mundo

Al hombre para memoria

Ohoma la tre María

Por aquel campo sagrado

Ohekavo Jesucrito

Que murió crucificado

Alabado sea lo cielo

Ángele y querubine

Todo lo coro celetiale

Opurahei lo serafine

 

 
 
 
 
 
 
 

13. En el día Vierne Santo

 

En el día de vierne santo

De lo santo y de pasión

De lo golpe de martillo

Que nuetra madre sufrió.

 

No tengo ma que ele hijo

No tengo ma que eta flor

Que me ha criado el tiempo

El tiempo de Salomón.

 

En el día de vierne santo

De lo santo y de pasión

De lo golpe de martillo

Que nueva madre sufrió.

 

 
 
 
 
 
 
 

 14. San Bartolo

San Bartolo que levante

Con el primer gallo canta

Su pie derecho calzó

Por su camino caminó

Adónde va Bartolomé

Contigo me voy Señor

Al cielo y en la tierra

En la casa que llegare

Tre vece a decir no

Caiga ni piedra ni rayo

Ni hombre muera del caballo

Ni mujer muera del parto

Ni criatura del panto.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 ENLACES RECOMENDADOS A LOS CD Nº 2, 3 y 4

APRIETE SOBRE LAS TAPAS Y ENLAZARÁ CON LOS OTROS MATERIALES

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

 

 

MÚSICA PARAGUAYA - Poesías, Polcas y Guaranias - ESCUCHAR EN VIVO - MP3

MUSIC PARAGUAYAN - Poems, Polkas and Guaranias - LISTEN ONLINE - MP3

 

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
MÚSICA
MÚSICA PARAGUAYA - POLKAS y GUARANIAS (PARA E
FOLKLORE,
FOLKLORE, TRADICIONES, MITOS Y LEYENDAS DEL P
REPÚBLICA
REPÚBLICA DEL PARAGUAY...
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA