PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
NARCISO RAMÓN COLMÁN (ROSICRÁN) (+)

  CHE HA NDE / TU y YO (Poesía en dúo) - Apohára: NARCISO R. COLMÁN


CHE HA NDE / TU y YO (Poesía en dúo) - Apohára: NARCISO R. COLMÁN

CHE HA NDE (ÑE'ẼPOTY JOYVÝPE)

Apohára:  NARCISO R. COLMÁN

 

CHE HA NDE (ÑE'ẼPOTY JOYVÝPE)

 

(mitãrusu)

 

Karia'y juky
ma'ẽ sarory,
juru pukavy.
Upévako che

Karia'y porã
yvápe ĝuarã,
jehayhupyrã.

Upévako che.

 

Tyvyta jasy,
resa hũ porã
kuña rembiasy.
Upévako che.

 

Mitãrusumi
marangatuete,
mba'e potĩete.
Upévako che.

 

Mba'e potĩete
manduvi tygue
ñu moingoveha.
Upévako che.

 

Resa sakuape,
rova pukuete,
retyma ñepã.
Upévako nde.

 

Ava sarambi
rumby karape
rova karumbe.

Upévako nde.

 

Ropepi jo'a,
akã apu'a,
syva karapã.
Upévako nde.

 

Mboriahukuemi,
ao peteĩ,
sapatuve'ỹ.
Upévako nde.

 

Gríngo sapatu,
kasõ tujakue,
rova ko'ẽngue.
Upévako nde.

 

Rembera pokã,
rendyva atã,
rañyka puku.
Upévako nde.

 

Ajúra jare
kure joguaha,
yty reityha.

Upévako nde.

 

(mitãkuña)

 

Rova morotĩ,
chipa pyrai,
jovaheive'ỹ.

Upévako nde

 

Juru piriri
japu rereha
ñe'ẽ apoha.
Upévako nde.

 

Ava avovi
typycha pague
avati'ygue.
Upévako nde.

 

Mbatara ĝuaimi,
rova karumbe
jarara kurúpe
nde rejoguaite.

 

Kuarahy reike,
ára vaiete,
karugua puku.
Upévako nde.

 

Retyma aysy,
ju'i pakova,
reko tarova.
Upévako nde.

 

Kuarahy resẽ,
yvoty poty,
mbyja ro'y.
Upévako che.

 

Guata pyku'i,
rova tupãsy
rete mbokaja.
Upévako che.

 

Ropea rory,
amambái roky,
resa pykasu.
Upévako che.

 

Veve kuaaite,
guyra para'i,
sapukái po'i.
Upévako che.

 

Resã hũ porã
yvaporũ ayu
apyngua po'i.
Upévako che.

 

Reko kuñarã,
ñe'ẽ yvate,
rembe pytãite.
Upévako che.

 

(mokõive, joyvýpe)

 

Ha upeichavére
jajoayhuhaguére
jaikóne ojoapére
ñamano meve.

 

 

 

TÚ Y YO (POESÍA EN DÚO)

 

(muchacho)

 

Mozo simpático
de mirada tierna,
de boca sonriente.
Eso soy yo.

 

Lindo muchacho
destinado al cielo,
digno de amor.
Eso soy yo.

 

Cejas de luna,
de bellos ojos negros,
aflicción de mujer[1].
Eso soy yo.

 

Niño crecidito
de muy buen carácter,
cosa tan limpia.
Eso soy yo.

 

Muchachito
de barba naciente
[como] arveja tierna.
Eso soy yo.

 

Cosa tan limpia
[como] ex-manizal
que vivifica el campo.
Eso soy yo.

 

De ojos tuertos,
de cara muy larga,
de piernas torcidas.
Eso eres tú.

 

Persona desordenada
de cadera baja
[con] cara de tortuga.
Eso eres tú.

 

De párpados encimados,
de cabeza redonda,
de frente encorvada.
Eso eres tú.

 

Triste pobrecita,
de una sola ropa,
ya sin zapatos.
Eso eres tú.

 

Zapatos de extranjero,
[como] calzones viejos,
de cara amanecida.
Eso eres tú.

 

De labios escasos,[6]
de barba dura,
de quijada larga.
Eso eres tú.

 

De cuello sucio
parecido a un cerdo,[7]
recolector de basura.
Eso eres tú.

 

(muchacha)

 

De cara pálida
cual chipa semicocida,
de cara sin lavar.
Eso eres tú.

 

Boca de bocón,
fuente de mentiras
y de habladurías.
Eso eres tú.

 

Persona hirsuta,
escoba maltrecha,
mazorca vacía.
Eso eres tú.

 

Ave vieja abigarrada,
cara de tortuga
a una yarará clueca[2]
te pareces mucho.

 

Entrada de sol,
clima tan feo,
ciénaga extensa.
Eso eres tú.

 

De piernas gomosas,
rana de banano,
de vida alocada.
Eso eres tú.

 

Salida del sol,
capullo de flor,
frío de estrellas[3].
Eso soy yo.

 

Que camina como tortolita,[4]
[con] rostro de Virgen
[y] cuerpo de cocotero.
Eso soy yo.

 

De pestañas graciosas,
retoños de helecho,
ojos de paloma.
Eso soy yo.

 

Quien sabe volar,
pájaro a motitas,
de fino cantar.
Eso soy yo.

 

De ojos bien negros
[como] fruta madura[5]
[de] nariz fina.
Eso soy yo.

 

Carácter de mujer,
de altiva voz,
labios muy rojos.
Eso soy yo.

 

(ambos, en dúo)

 

Por más que así sea
porque nos amamos
hemos de andar juntos
hasta que muramos.

 

Obs.:La traducción al español, que es literal por cada verso, se brinda con fines exclusivamente didácticos, sin pretensiones poéticas.

[1] Dicho en el sentido que genera ternura triste en la mujer (¿por ser inalcanzable para muchas?).

[2] El yarará es una variedad de serpiente, muy venenosa. La expresión también significa "a sarna de yarará", pero no creo probable que eso haya querido decir el autor.

[3] Probablemente haga alusión al titilar de estrellas.

[4] Según Lino Trinidad en su diccionario "Avañe'ẽ" [TSL1:229], pyku'i es "garrapata pequeña", y pyku'ipe es "tórtola".

[5] El yvaporũ es una fruta que al madurar es negra y brillante.

[6] Desconozco el significado de rembera, lo tomo por rembe(labio). El adjetivo pokã, además, se usa sólo en sentido de escaso de cantidad, ralo, lo cual tampoco parece aplicable. Quizás haya error de transcripción, por Remberã poka (de [futuros] labios retorcidos).

[7] La frase puede igualmente traducirse por "[como] comprador de cerdos".

 

Fuente: Ministerio de Educación y Cultura: Lengua y Literatura Castellano - Guaraní, 9º Grado, MECES, Asunción, Paraguay, 2000. Formato 20 cm × 26 cm, 368 páginas.

Fuente: www.guaranirenda.com (Link caduco, revisado en Febrero 2024)

 

 

 

 

 

GALERÍA DE MITOS Y LEYENDAS DEL PARAGUAY

(Hacer click sobre la imagen)

 

 

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA

(Hacer click sobre la imagen)


 

 


 

 





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS...



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA