PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
GUMERSINDO AYALA AQUINO (+)

  POESÍAS EN GUARANÍ DE GUMERSINDO AYALA AQUINO


POESÍAS EN GUARANÍ DE GUMERSINDO AYALA AQUINO

POESÍAS EN GUARANÍ DE

GUMERCINDO AYALA AQUINO

 

MANDU’A HE’ÊVA

 

Asunción, agosto 3, 1966

 

Villarrica ha'ekuévo

Ahechá jesá rekópe,

Akoi guaichante hekópe

Hory pe che tavamí

Ha hetá kuñataĩ

Ku poragui hyjuipáva

Mombyrygui herãkuãiteva,

Mbyjá rendyicha omimbí.

Che yvyty katu ahecháma

Tapiaité hovyũva...

Ha araípe omoirũva

Amañavo yvaté,

Ha upegüinteva ha'e

Yvytú vevui asype,

Amoasãi ipiro’ype

Pe ysyvá ryakuãngué.

Villarrica ha’ekuévo

Osẽma che renondépe

Yvotyetá ñemondépe

Ko’ã táva jeguaká:

Karúmbe'y, Ykuá Pytã

Ymá cheguatá haguéva

Ha aveí herãkuãiteva

Kanchakué, che vy’ahá.

Tevikuary oje hasávo

Oimé ku Arroyovóvo

Mbohupa ohã’arõvo

Opurahéi pe ysyry,

Ha upégui Yvaroty

Pe Manú oikó hagüépe

Ikũgui hoky hagüépe

Hetaité ñe’ẽ yvoty.

 

Sanjasorõ, Arroyito

Ha Pasopé tyke’yra,

Ha oimé aveí tyvyra

Ykúa satï he’ihá,

Há iyykére opytá

Y’hovy vy’a raityva,

Kafety hyakuã asyva

Tujutĩ rapepeguá.

Oĩmé Lomas Valentinas

Tajamarkué ijypýpe,

Ha y’chororó syrype

 

Panambí ojerokypá,

Barrio Estación jahasá

Costa Espinillo upépe,

Temitỹetá apytépe

Niño de Praga oĩhá.

Villarrica ha’ekuévo

Oĩmbaité mandu’ápe,

Ha iyaty ko che resápe

Pe che yvy potyjerá,

Ha umí kuñataietá

Ichupé ombojeguáva

Porãgüi osüsũmbáva...

Ndaipóriva ijojahá.

Villarrica ha’ekuévo

Ichupe ahechapáva,

Ha pyvorépe opytáva

Ko cheñe’ãme añotỹ;

Ha arekó kéra yvoty

Che tavamí rayhupápe

Ha oikovéche angã kuápe

Arekó haicha, che sy.

 

YSYRY

 

Mayo 30, 1964

 

Ysyry tembiechapýva guaranietéva hekópe

Hogue peẽme oñotỹva ñe’ẽ rory papapy

Ñande yvy ruguypotĩre oikovéva mba’apópe

Marõve oikuaa’ỹre... michĩmi jepy’apy.

 

Ysyry apyteréva... Oikovéva angata pópe

Paraguay mba’eteéva ani haguã okañy

Kirirĩme ha’eñónte, omyasaĩ ñe’ãpopópe

Hogue pype osusũva, imba'e ñe’ẽ yvoty.

 

Ysyry tembiechahárã... Ñe’ẽ papapy rupãva

Puraheirã oipovãva. Ha porãgui hyjuipáva.

Hi’ãra hína ko’agã, ko árape omboty

 

Upévarehe torýpe arumi che vy’apópe

Karai José C. Frutos ha avei hembirekópe

Ko maiteĩ che ñe’ãgui. ¡Ha hatã jepojopy!

 

ÑEPÃ  PURAHEI

 

Guarania. Grabada en disco "Víctor"

por la orquesta de Félix Pérez Cardozo.

 

Mutilado:

Anike reñemondýi

Che sy marángatumi

Rehechare ne memby

Hetyma peteĩmi.

 

La patriarehe ame’ẽ

Hayhupápe che rete

Ha péina agã ajere

Ñande guerra opa rire.

 

Coro de mujeres:

Maldita sea la guerra

Que siembra muerte y horror

Maldita sea la guerra

Que nos llena de dolor

 

Mil veces maldita sea

La guerra atroz y cruel

Que en su paso va dejando

Mutilado por doquier.

 

Mutilado:

Anive pejahe’o

Pekirirĩanga che reindy.

Vy’a’ỹ pe mondoho

Ha cherehe pejeroky

Peru chéve mandu’a

Tahecha che rapekue

Ha pendepyri tovy’a

Che rekove pehengue.

 

TEKOMEGUÃ

 

Año 1963

 

Yvy’ári jaguatávo

Mayma ñañopia’ã

Ha akóinte ñemihápe

Jareko pe tĩguã’ã

 

Maymavánte jaikovévo

Pukavýpe jaikove

Ha mberúicha jajuasávo

Jaja’yró ojuehe

 

Ñande rete ñañomivo

Aópe ñañemonde.

Ha ñande katu iguýpe

Popia rapo pire

 

Ñande pire yvopápe

Jajohei tapiaite

Ha ñane ãnga ikotýpe

Oñyñýi la ijare

 

Mayma potyju rekávo

Akóinte ñañe ñaña

Ha’ete oñoñemõiva

Jaikóva ñañe moaña

 

Arapýrehe ysóicha

Tyryrýpe jaikove

Mbyjape jaheka kuévo

Jahesy ñande rete

 

Umi máva iñarandúva

Oma’ẽnte yvatete

Ha yvýpe otyryrýva

Ikusugue hovake.

 

 

Fuente:

ANTOLOGÍA DE LAS MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ.

Selección e Introducción: RUDY TORGA

Editorial El Lector,

Asunción-Paraguay, 1998 (pp. 214).

 

 

ENLACE RELACIONADO:

ÑE’ẼPOTY ATY – VOCES DE POETAS EN GUARANÍ

por FELICIANO ACOSTA y NATALIA KRIVOSHEIN DE CANESE

Editorial Servilibro, Asunción-Paraguay 2005

 

 

 

********************

 

 LAS CIEN MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ
Con nuevas incorporaciones y grafía actualizada
Por PEDRO ENCINA RAMOS

Y
Asunción-Paraguay 1997 – 425 páginas






Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA