PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
MANUEL F. FERNÁNDEZ
03 de Mayo de 1966
 
MANUEL F. FERNÁNDEZ


Presentación:

ÑE'Ẽ ÑEPYRŨ - MAITEIMI

Romomaitei ha roaguyje ndéve reju haguére ko tendápe. Péina ko'ápe jareko tenda jahesa'ỹijo ha jaikuaauka haĝua ñe'ẽ he'ẽ asýva, ñande ypykuéra mba'ekue, ojeporúva ko'aĝaite peve Paraguáipe ha ijerére, hérava Avañe’ẽ.

Ko tembiapo oñesambyhy mayma tekove oikuaa hypymiveséva ko ñane ñe'ẽ, ohechakuaa haĝua mba'érepa mbaretepýpe oikove gueteri ko'áĝa peve. Ha oho avei, umi oñe'ẽ voívape oñermbo'euka'ỹre ĝuarã, oikuaa haĝua mba’eichagua kuaaty rehepa ojeykeko iñe'ẽ imbaretete haĝua.

Jepénte ko tembiapo ñepyrũ hesa'i nunga, ore mba'epota tuichaiterei, ha rombokakuaase hu'ãmeve rohechauka haĝua, vai vai jepe ra'e, mba'épa ko ñe'ẽ ñande ypykuéra rejapyre he'ise mayma oiporúva ára ha árape iñe'ã guive, ha upéicha avei imbaretekue ñe'ẽ oñembo'y porã háicha.

Noĩ hetáiramo jepe kuatia ojehaipyréva ko ñe'ẽme, guarani ñe'ẽko maymáva Paraguaigua oñe'ẽ porã kuaa, ha upéichante oikuaa avei Ahentína yvate gotyogua, Volívia yvy gotyogua, ha Rrasíu kuarahy reike yvy gotyogua.

Ko joja'ỹ ikatu oiko ra'e oñemboyke haguére hikóni ko ñe'ẽ ava kuéragui hetaite ára pukukue jave, ndojepotái haguére oñeñe'ẽ ypype, ivaírõ guáicha ndaje arandu ñemono'õ haĝua. Ko mo'ã ko'áĝa ĝuarã, arandukuaa rekópe, nahendavéima.

Oiméne upévare mba'e heta Paraguaigua oreko upe avareko kaigue juguaha, okaraygua apytépe ojehecha porãvéva (upe oñeñe'ẽvehápe), mayma oñe'ẽva jepive ojepy'amongeta avañe'ẽme, hákatu oñe'ẽ va'erã karaiñe'ẽme.

Ko'áĝa rupi, pe hetave ojeporúva ndaha'éi avañe'ẽ teete, hákatu jopara, mba'e jehe'a vai ojeporuhápe heta ñe'ẽ karaiñe'ẽgui, jepéramo oñehenduka guarani jogua háicha. Ko tendápe noroipytyvõ mo'ãi upeichagua ñe'ẽ vai, ombyaise haguére ko ñane ñe'ẽ porãite.

Avañe'ẽ niko oike mbarete tavarandu ha arandu ka'atýpe, pe tenda guasu ñamombe'úma va'ekuépe, ha ndaikatúi rupi ñambojei péicha péichante ojuehegui. Upévare ko'ápe rejuhúta avei heta mba'e ojoajúva ko'ã mba'e reheve.

Tuicha orepytyvõne reikuaaukárõ oréve nde py'apegua ko tenda rehe, ta ivai jepe ra'e. Upéicha avei rojerure ndéve ne mo'ã ñamoporãve haĝua, térã oimeraẽ mba’e reikuaaukaséva, ikatu haĝua oñondive jahupyty tembipota ypyrũ oregueraha va'ekue ko tenda romoheñóivo. Rehaiséramo oréve, ikatu reju ko'árupi.

Oĩ hína ore akãme romohu'ã haĝua vokoiete umi vore ojehechaukámava, ha avei romoingevéta ambue ipyahúva, upévare romomarandu py'ỹi rejumi jevy haĝua.

Hi’ãnte rehupyty vy'a ha tembiporu. Tenda apohára kuéra.

 

 

PRÓLOGO - CORDIALES SALUDOS

Te damos la bienvenida y agradecemos tu visita a este sitio. He aquí un lugar para el estudio y la difusión de un dulce idioma, de nuestros antepasados, utilizado hasta hoy en el Paraguay y sus alrededores, llamado GUARANÍ.

Este trabajo está orientado a todas las personas interesadas en conocer más íntimamente nuestro idioma, para apreciar su vigorosa supervivencia hasta nuestros días. Y también, para aquellos que lo hablan naturalmente sin haberlo estudiado, a fin de conocer la estructura científica que respalda a su lengua en su fortaleza.

A pesar del modesto inicio de este trabajo, nuestra intención es inmensa, y pretendemos ampliarlo hasta dar una idea, aunque sea levemente, de lo que representa esta heredad lingüística en el corazón de quienes lo utilizan cotidianamente, así como su potencial como lengua debidamente estructurada.

Si bien no existe mucha literatura en esta lengua, el idioma guaraní es de gran dominio oral por parte de los paraguayos, como también es conocido por los del norte argentino, los del sur boliviano, y los del sudoeste brasileño.

Esta diferencia puede deberse al hecho de que esta lengua ha sido relegada por la sociedad por tanto tiempo, por la prohibición de su uso, al considerarla perniciosa para el desarrollo del conocimiento. Este concepto para estos días, culturalmente, fue superado.

Quizás sea ésta la razón del espíritu flemático de muchos paraguayos, especialmente notable en el ambiente rural (donde más se la utiliza), ya que el hablante habitualmente piensa en guaraní, pero debe expresarse en español.

Hoy día, lo que más vulgarmente se usa no es el guaraní castizo, sino el yopará, una mezcla desordenada que usa muchas palabras del español, aunque haciéndolas sonar al estilo guaraní. En este sitio no apoyaremos tal modo de hablar, por intentar destruir nuestro bello idioma.

Hoy día, lo que más vulgarmente se usa no es el guaraní castizo, sino el yopará, una mezcla desordenada que usa muchas palabras del español, aunque haciéndolas sonar al estilo guaraní. En este sitio no apoyaremos tal modo de hablar, por intentar destruir nuestro bello idioma.

El guaraní está fuertemente presente en el folclore y en las creencias populares, en la región ya mencionada, y no se puede separar de ellos fácilmente. Por eso aquí también encontrarás muchos temas relacionados con estos asuntos.

Nos sería de gran ayuda conocer tu opinión acerca de este sitio, aunque sea negativa. Así como solicitamos tus sugerencias para mejorarlo, o cualquier otro comentario, para que juntos podamos alcanzar la intención primera de su creación.

Tenemos pensado completar las secciones ya previstas dentro de cierta brevedad, y además incluir otras nuevas, por lo que te invitamos a que nos visites a menudo.

Que tu visita te sea agradable y provechosa.

Los autores del sitio. (Elaborado por Manuel F. Fernández)

 

 

 

GUARANIRENDA.COM - KO TENDA APOHÁRA/ AUTORES DE ESTE SITIO

Ko tenda ojejapo mba'apo ñeha'ã reihápe rupi ko'ã ava kuérare, ndoguerekóiramo jepe hikuái arandu guasuete, oipuru pytu'u ára ko tembiapomíme ĝuarã, ñane retãygua avareko guasu tee rehegua. Nde reipotárõ, ikatu rehai ichupe kuéra ko'ápe, térã reiporúramo ipareha hágotyo kuéra. Este sitio fue confeccionado con el esfuerzo desinteresado de las siguientes personas, que aun con limitaciones de conocimiento académico, dedican su tiempo libre a esta tarea, tocante a nuestra propia cultura autóctona.

 

MANUEL FABIO FERNÁNDEZ (sambyhyhára) manolo [arróva] guaranirenda.com. Pindojugua, Jéyro, Ka'asapa, Paraguái./ MANUEL FABIO FERNÁNDEZ (coordinador) manolo[arroba] guaranirenda.com. De Pindoyú, Yegros, Caazapá, Paraguay.

 

CARLOS AMADEO GARAYO PALACIOS carlos[arróva]guaranirenda.com . Maciel-gua, Ka'asapa, Paraguái./ CARLOS AMADEO GARAYO PALACIOS carlos[arroba]guaranirenda.com . De Maciel, Caazapá, Paraguay.

 

 

PYTYVÕHÁRA/ COLABORADORES

Aguyjevete ichupe kuéra: Muchas gracias a ellos:

ALEJANDRO SÁNCHEZ, teko porãme ome'ẽháre ijopói rupi  ko tenda ñembohupa haĝua. Ko karai ohechauka oréve ohayhuha guaraníme, jepérõ ha'e noñe'ẽ guasúi ipype, ha'e pytagua haguére./ ALEJANDRO SÁNCHEZ, que gentilmente ha donado el hospedaje para este sitio. Este señor nos ha dado muestras de aprecio al guaraní, a pesar de que él no lo habla mucho, por ser extranjero.

CECY FERNANDES DE ASSIS, haihára, orepytyvõ mbareteháre ñembohasa ha ñemohendarã rasiuñe'ẽme. Ha'e Iguatemigua, Mato Grosso do Sul, ha ko'áĝa oiko San Pablo-pe, SP, Rasíu./ CECY FERNANDES DE ASSIS, escritora, por su invalorable ayuda en la traducción y adecuación al portugués. Ella es de Iguatemi, Mato Grosso do Sul, y ahora vive en San Pablo, SP, Brasil.

ALBERTO LUNA, pa'i, oreipytyvõva Tupã rehegua avañe'ẽ rembihai reheve. Ha'e heñói Ka'asapápe, ha ko'áĝa oiko Paraguarípe, Paraguái./ ALBERTO LUNA, sacerdote, quien nos ayuda con materiales religiosos en guaraní. Él es oriundo de Caazapá, y ahora vive en Paraguarí, Paraguay.

JOAN MOLES I CARRERA, oheja haguére romoĩ ko'ápe hembihai ha ikuatiañe'ẽ avañe'ẽ rehegua. Ha'e Kataluñaygua, Epáña./ JOAN MOLES I CARRERA, por permitirnos publicar sus cartas y textos acerca de la promoción del guaraní. Él es de Cataluña, España.

CARLOS LUGO BRACHO, ome'ẽ haguére oréve kuatia kuéra MEC rehegua. Kalo Paraguaygua, Paraguái./ CARLOS LUGO BRACHO, por facilitarnos documentos acerca del MEC. Carlos es de Asunción, Paraguay.

CARLOS AMÍLCAR FERREIRO, orepytyvõ haguére umi purahéi puvore mbarakápe oñembopu haĝua, ha ñe'ẽ ñembohasápe. Avei ome'e oréve imo'ãha ha torýpe oremoirũ heta pyhare. Ha'e Ñe'ẽmbukugua, Paraguái./ CARLOS AMÍLCAR FERREIRO, por ayudarnos con las notas musicales para tocar en la guitarra, y en algunas traducciones. También nos ofrece su opinión y afable compañía durante tantas noches. Es originario de Ñeembucú, Paraguay.

RUY G. PINTO SCHAFFROTH, ogueruka haguére oréve tembihai ko'ã toguépe ĝuarã. Ha'e ahentína-suísa, ha ohayhu Paraguái oiko haguére ápe imitã jave./ RUY G. PINTO SCHAFFROTH, por enviarnos material para estas páginas. Él es argentino-suizo, y ama Paraguay por haber pasado aquí su niñez.

PABLO SARATXAGA, oreipytyvõháre arandu ha temimo'ã reheve, taijegua rehegua iporãvéva ko tembiapópe ĝuarã. Ha'e Valoñagua, Véhika, Európa./ PABLO SARATXAGA, por ayudarnos con conocimientos y sugerencias, acerca de la mejor tipografía para este trabajo. Él es de Valonia, Bélgica, Europa.

MIGUEL GÓMEZ, he'iuka haguére oréve ore javy karaiñe'ẽ jehaípe. Miguel Chilegua./ MIGUEL GÓMEZ, por señalarnos algunos errores gramaticales en los textos en español. Miguel es de Chile.

EDUARDO DIETRICH BENÍTEZ, oreipytyvõ ha oreandu haguére angirũ porãicha. Ha'e Jeyrogua avei./ EDUARDO DIETRICH BENÍTEZ, por darnos ayuda y compañía de buen amigo. Él también es de Yegros.

MARÍA ÉLIDA VARGAS DE MORENO, oremyesaka haguére temimo'ã porã reheve, ha oiporuka haguére avei heta tembihai./ MARÍA ÉLIDA VARGAS DE MORENO, por iluminarnos con buenas ideas, y también prestarnos abundante material de lectura.

MALENA FERNÁNDEZ, oiporuka haguére oréve arandukaita./ MALENA FERNÁNDEZ, por prestarnos elementos de consulta.

PETEĨ AVA HEKO PORÃVA, ohaijevy ha oñe'ẽmbohasa haguére heta tembihai, ha katu ojerure porã oréve ani haĝuaite romoĩ héra ko tendápe./ UNA BUENA PERSONA, que ha transcripto y traducido varios textos, pero nos ha pedido expresamente que no mencionemos su nombre.

Fuente en Internet: www.guaranirenda.com

Link caduco, revisado en Febrero 2024

 

 

 

 

 

 




Cantidad de Obras Registradas: 7
Para Acceder a cada Obra, por favor haga click en la imágen.




 

Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA