PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
DAVID A. GALEANO OLIVERA

  21 DE JUNIO: ARAROʼY – INVIERNO - Ohai: DAVID GALEANO OLIVERA


21 DE JUNIO: ARAROʼY – INVIERNO - Ohai: DAVID GALEANO OLIVERA

ARAROʼY – INVIERNO

Ohai: DAVID GALEANO OLIVERA

 

Leer original (hacer clic) en

(http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/araroy-invierno)

Leer también en

(http://lenguaguarani.blogspot.com/2015/06/araroy-invierno.html)

Asimismo leer en

(https://dgaleanolivera.wordpress.com/araroy-invierno/)


       El día 21 de junio hace se entrada el invierno, caracterizado por los días fríos y lluviosos. Durante esta estación todos usamos ropas abrigadas y tendemos a permanecer más tiempo al interior de nuestras viviendas, más juntos. Por otra parte, según la expresión popular, los días son más cortos y el cielo está cubierto mayormente de nubes. En la campiña, al oscurecer, con mucho frío, la familia se reune en la cocina, alrededor del fuego, sentados en silletas, tomando el mate caliente, mientras en los palos asadores se cuece el chipa kavure y mientras tanto, se narran los cuentos sobre póra, pombéro, plata yvyguy, jasy jatere o luisô. Ára 21 jasypoteî jave oike arajere hérava araro'y, oguerúva hendive ro'y ha ama. Ipukukue javeve maymávante jaipurujoa ao aku ha ñaimeve ñande rogapýpe ha ñañandu jajoajuveha. Upéicha avei, ñane retâygua he'iháicha, umi ára mbykyve ha yvága katu oñemo'â araípe. Okaháre, ka'arupytûvo, ro'y reheve, pehênguekuéra ijaty tataypýpe, tata jerére, oguapy apykape ári, okay'u aku porâ, ombojy ha ho'u chipa kavure ha upe aja oñemombe'u káso póra, pombéro, pláta yvyguy, jasy jatere terâ luisô rehegua.


 

Araro'y, tataypýpe

ooo000ooo

 

ARARO'Y

Bartolomé Colmán mba'e

I

Ojeréma pe yvytu hasê po'i ohasa;

Araro'y ogueru mboriahu nupâha.

Pe yvága ahecha iñipytû hû vai;

Kuarahýpe omo'â pe hovýva arai.

 

II

Hapykuéri ogueru aipo ĝuaimi ñani,

Mbyjakuéra ijaturu oñeñuvâ chovimi

Yvyra hoguekuipa, ndojekuaavéi yvoty;

Ojeiko kirirîmba, ndepy'a rehe oguapy.

 

III

Haitymígui nosêvéi horýva ky guyrami;

Omondoho ipurahéi, iro'ýgui anga avei

Aipo ka'arupytû mamópa terehecha

Osêva ta'yrusu hembiayhu ndive oguata.

 

IV

Pyharepytévo opa yvytu kysê râimbe;

Ro'yhomitarôgua yrypy'aháma oñehê

Péva katu mba'ete, kóga ra'y ojukapa.

Kokueygua etaite jepy'apýpe opyta

Ro'ýpe ndajavy'ái, hi'âintéma ohasa;

Iporâve ky mbyry'ái mboriahúvape ĝuarâ


 

Guaranikuéra, araro'ýpe, tataypýpe

ooo000ooo

 

TATA

Ohai: David Galeano Olivera

 

I

Kuarahy ojope

Oparupirei

Omyasâi tata

ha upe ipytúpe

Ohovere, ohapy

Ohesy, omboyku

Opaite mba'e

Haperâme oîva,

Tuicha ha michîva

Hatâ ha hu'ûva

Imbarete ha ikangýva

Ipohýi ha ivevúiva

Taha'e ha'éva

Oñesûpehê

Tata renondépe

Oîgui ipype

Ñande Ru pytu

 

II

Ndéniko Tata

Temimoî tuichavéva

Remoingovéva yvypóra

Nde pytu marangatúpe.

Nendive oî avei

Y, yvy ha yvytu

Irundyvéva mba’e

Pu’akavusu ruvicha.

Opavave jaikuaa

Nderehe'ŷ tata

Mba’eve ndoikóiha

Ndéniko ha’e

Ñande Ru pu’aka

Ñande Ru pytu

Tekove me’êha

 

III

Nderehe oî

Mandu'a opaichagua

Akói reñemomorâ

Araro’y oikekuévo.

Tapŷimimi oîháicha

Rejope nde pytúpe

Ko’ê ha ka’arupytû

Ojeguapy ndejerére

Ha ñomongeta kyre'ŷme

Remyendy jekupyty ha vy'a

Maymáva ñe'âme

Ha ytakumi, kay’uhápe

Vevúi asy rembyaku

Opavave retepy.

 

IV

Huâ Marangatu árape

Ha’éva nde rerekua

Mandu’a nderehe oiko

Ha nde rérape ojejapo

Vy'a guasu tuichaite.

Upépe ijatypaite

Mitâ ha kakuaáva

Ha torýpe, torypápe

Heta oñembosarái.

Cháke ou tata

Cháke oho tata

Mitâmimi osapukái

Ha ñani sarakípe

Nderérape ovy'ajoa.

 

V

Oîvoi he’iva’ekue

Chéngo ýpe pomongarai

Ha cheriregua katu

Tatápe penera’âta,

Péva añoite ha’égui

Opaite teko ruvicha,

Karai marangatu

Hekove sakâ jajáiva

Opaite mba'e apohare

Ha ndéko hína tata

Upe karai pytu,

Ipokatúpe reime

Tekove rembopyahu

Nde pytu marangatúpe

Ha, tata ndéko ha’e

Ñande Ru pu’aka

Ñande Ru pytu

Tekove me'êha


Tata

ooo000ooo

 

Ver JEPE'E, DE PABLINO GÓMEZ VERA, en

(https://www.youtube.com/watch?v=zC9_lm85C7s)

Ver SAN JUAN ÁRA, en

(http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/san-juan-ara-dia-de-san...),

también en (http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/san-juan-ara-el-dia-de-san)

 

 

 

ENLACE INTERNO A ESPACIO DE VISITA RECOMENDADA


(Hacer click sobre la imagen)


 



 






Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS
ATENEO
ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI
FOLKLORE,
FOLKLORE, TRADICIONES, MITOS Y LEYENDAS DEL P...
REPÚBLICA
REPÚBLICA DEL PARAGUAY



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA